Zahit, sufi ve geleneklerine siki bir sekilde bagli olan dindar mü’minler; ev bark edinme konusunda gösterdikleri duyarligi ve sergiledikleri tutumu aynen ev esyasi konusunda da göstermislerdir. Ev bark sahibi olmayan veya bunu zaruri olan miktarla sinirlayan zahit sufiler ve gelenekçi dindarlar ayni anlayisi ev esyasi dedigimiz kap-kaçak, çanak-çömlek, alet-edevat hususunda da devam ettirmisler, bu hususta Allah Resulünü ve selef-i salihin denilen ilk dindar mü’minleri bazi durumda ise Hazret-i Peygamberden evvelki peygamberleri ve evliyayi örnek aldiklarini önemle ve israrla belirtmislerdir.
Çadirlarda ve kirsal alanlarda yasayan bedevi ve göçebelerle, kasabalarda ve kentlerde yasayanlarin ihtiyaç duyduklari ev esyasi birbirinden az çok fakli oldugu gibi degisik iklimlerde ve bölgelerde yasayanlarin muhtaç olduklari ev esyasi da birbirinden farklidir. Ayrica bu tür esya da zamanla da degisir. Yeni esyanin icat edilmesi eski esyanin kullanimini ya ortadan kaldirir veya azaltir. Insanlik tarihinde Mezopotamya ve ona komsu olan memleketler, insanlarin ilk defa yerlesik hayata geçtikleri, ev bark kurduklari, çanak çömlek gibi ev esyasi ürettikleri yerlerdir. Göbeklitepe’de oldugu gibi bunun tarihi 12 bin sene kadar eskilere gider. Bu bakimdan ilk Müslümanlarin yasadiklari bu cografya, Arap yarimadasi istisna edilirse çesitli yapilarin ve çanak-çömlegin üretildigi bir bölgedir. Burasi imar itibariyla verimli ve zengin bir kültüre sahiptir. Ev esyasi hususunda da durum böyledir. Mezopotamya’da saraylar, yüksek kuleler ve Babil’de oldugu gibi asmabahçeler ve gülistanlar, barakalar, siginaklar, korunaklar, kulübeler de vardir. Bu arada dogal ve yalin bir hayat yasayanlara, ömürlerini magaralarda, daglarda, sazliklarda ve kamis türü malzemeden yapilan barinaklarda ve kulübelerde geçirenlere de rastlanir. Bütün bu hususlar zahit sufilerin ve gelenekçi mü’minlerin ev ve ev esyasi, dünya ve ahiret hayati anlayisina az çok yansimistir. Bunlarin hayat hikayelerini, ev ve ev esyasi ile ilgili sözlerini ve açiklamalarini okudugumuzda bahis konusu ettigimiz hususlari hatirda tutmamiz lazim gelir.


(Yazinin tamami derginin Ocak, 2022 sayisinda.)