Hücviri’ye göre nefs kelimesi birkaç manaya gelir. Sufiler nefsin, serrin kaynagi ve kötü huylarin temeli oldugu hususunda hemfikirdirler. Kötü huylardan biri günah digeri kibir, haset, cimrilik, öfke ve kin gibi kötü ahlaktir. Bunlar aklen ve ser’an kötü huylardir. Nefse muhalefet, bütün ibadetlerin basidir, mücahede ise tümüyle kemal halidir. Kul, bunsuz Hakk’a eremez. Nefse uymak felakettir, muhalefet ise kurtulustur. Nitekim, Hak Teala, “Nefse muhalefet edenin yeri cennettir.” (Naziat, 40); Hazret-i Peygamber, “Allah bir kuluna hayir murat ederse onun, nefsinin kusurlarini görmesini saglar.” buyurmustur. (Acluni, cilt 1, s. 78; Hücviri, 246-248)
Cennet, Hakk’in rizasinin eseri, cehennem ise gazabinin neticesidir. Ayni sekilde mü’minin ruhu marifet nurundan, nefsi ise sapiklik perdesindendir. Mü’min kiyamete kadar cehennemden kurtulmazsa öldükten sonra cennete giremez, Ilahi didarin hakikatine eremez, saf sevgiye ulasamaz. Ayni sekilde kul dünyadayken nefsten kurtulmazsa hakiki iradeye ulasamaz, Allah’in yakinligini kazanamaz, Ilahi marifete eremez. (s. 250) Mü’minin ruhu onu cennete davet eder zira cennetin dünyadaki örnegi ruhtur; nefsi ise onu cehenneme davet eder zira cehennemin dünyadaki örnegi nefstir. Bu yolun yolcularinin daima nefse muhalefet ederek ruha ve akla destek olmalari lazimdir. Çünkü ruh, Ilahi sirrin mahallidir. (Hücviri, 250)

(Yazinin tamami derginin Haziran, 2020 sayisinda.)