Bir nisan gecesi Istanbul’un yeni havaalanindan bindik uçaga. Taskent’e, Özbekistan’a, Maveraünnehir’e gidecektik. Dört kisiydik. Bu güzide toplulukla seyahat ediyor olmak güzel bir bagisti. Rehberimiz bizden bir gün önce oraya ulasmisti. Bizi orada bekliyor olacakti. Yani bes güzel insan beraber seyredecektik Maveraünnehir’in güzel sehirlerini. Rehberimiz bir tüccar. Tam da eski dönemlerdeki gibi gönül ehli bir tüccar. Akli Taskent Semerkand, gönlünde kocaman bir Buhara tüten bir tüccar.
Seyahati güzel kilan biraz da yol arkadaslaridir. Bu konuda çok nasipliydim sükür. Dört buçuk saatlik bir yolculuk bizi bekliyordu. Binlerce kilometrelik yolu dört buçuk saatte asacak ve Maveraünnehir’in topraklarina ayak basacaktik. Peki neresiydi bu Maveraünnehir? Neden bu ismi almisti? Ne zaman Müslümanlar tarafindan fethedilmisti? Eski ve kitaplarin yazdiklarina kisaca bir göz gezdirelim.
Ceyhun’un ötesi, Seyhun’un berisi Maveraünnehir, Orta Asya’ya yönelik Islam fütuhatindan sonra Arapça kaynaklarda Ceyhun/Amuderya nehrine izafeten; nehrin öte tarafinda bulunan bölge anlaminda kullanilmistir. Simdilerde ise Maveraünnehir, Ceyhun ile Seyhun nehirleri arasinda kalan yaklasik 660.000 kilometrekarelik cografi bölgeyi ifade etmek için kullanilmaktadir.

(Yazinin tamami derginin Haziran sayisinda.)