Tatli dil yilani deliginden çikarir derken ecdadimiz, en inatçi kimseye karsi gönül alici kelimeler kullanmayi ögütlemektedir. Anlayissiz, edepsiz, kaba ve agzi bozuk, zarafet yoksunu biriyle muhatap olunca, onun yaptigini yapmak sadece seviyesine inmektir. Zira insani ele veren dilidir. Onu kemal mertebesine yükselten ise ahlakidir.
Peygamberim Efendimiz, “Rifktan -zarafetten- mahrum olan, hayirdan da mahrum olur.” (Müslim, Birr, 78) buyururken ayni zamanda mü’minin ahlak güzelligini ortaya koyan ilkeyi bize vermektedir. Gerek sözüyle gerekse tavir ve davranislariyla kirici olmamak en çok Müslümana yarasir. Efendimiz Aleyhisselam bal arisini örnek vererek mü’mini söyle tarif eder: “Mü’min bal arisi gibidir. Temiz olani yer, temiz olani -bali- üretir, bir çiçege kondugunda onu kirip bozmaz.” (Ahmed bin Hanbel, el-Müsned, II, 199)
Edebe aykiri ve çirkin konusmak Efendimizin (sas) sünnetinde görülen, sahabe neslinde ve sonraki salih mü’minlerde sahit olunan bir husus degildir. Peygamberimiz (sas), “Kiyamet günü mü’minin terazisinde güzel ahlaktan daha agir bir sey yoktur. Allah Teala, çirkin konusan ve ne konustugunu bilmeyenlerden nefret eder.” (Tirmizi, Birr, 61) buyurmak suretiyle çirkin ve edebe muhalif konusmanin mü’minin edep ve hayasi ile bagdasmayacagini vurgulamistir. Bir baska hadis söyledir: “Haya imandandir, imanin yeri ise cennettir. Kötü konusmak kabaliktandir. Kabalik, insanlari incitmek ise cehennemdedir.” (Tirmizi, Birr, 65; Ibn Mace, Zühd, 17) Dolayisiyla mü’minin ahlakini ortaya çikartan temel ilke Hazret-i Peygamberin lisaninda bellidir: “Mü’min hakaret edip kötü söz söyleyen, lanet eden, fuhus sözler sarf eden ve çirkin sözler söyleyen -küfürbaz, agzi bozuk- biri degildir.” (Tirmizi, Birr, 48)

(Yazinin tamami Ilim ve Irfan'in 76. sayisinda.)