Islam’da fazilet itibariyle amellerin hükümleri birbirinden farklidir. Sünnet olan namaz, oruç ve sadaka gibi ibadetler çok sevap olmakla beraber farz olan namazlar, oruç ve zekat daha çok sevaptir ve vazgeçilemezdir. Ayni sekilde günahlar ve haramlar da böyledir. Küçük günahlar -segair- , büyük günahlar -kebair-, (Kehf, 49) da vardir. Ayrica yedi ölümcül günahtan bahsedilir. (Buhari, Tib, 48; Müslim, Iman, 144)
Emirlere uyar ve gereklerini yerine getirirken yasaklar¬dan kaçinip selamette olma yolunu tadarken emirlerin de yasaklarin da öncelikli olanlarina öncelik verilir. Farz namazi kilmayanin nafile namazla mesgul olmasi, zekat vermeyenin sadaka vermesi Islam’daki hükümler dizisinde var olan ve gözetilmesi gereken siralamaya, diger bir ifade ile dinimizin mantigina uymaz. Hatta tatavvu ve nafile ibadetlerin bile bazi durumlarda sosyal ortamlarin ve kosullarin gerektirdigi kisimlarina daha fazla önem ve daha ziyade öncelik verilir.
Mezhebi ve tarikati ne olursa olsun hiç kimse fer’i ve tali hususlara esas ve usul olan meselelerden daha fazla veya onlar kadar öncelik veremez; asil olani fer’i, fer’i olani asil haline getiremez, hükümler dizisini ve düzenini bozamaz. Ikisinden birini terk etmesi gibi bir durumla karsi karsiya kaldiginda fer’i -furuat, teferruat-ve tali olani terk edebilir.
Öncelikli konular vakte göre de degisir. Gaza için sefere çikildiginda cihat öncelik kazanir, Ramazan orucu daha sonra tutulmak üzere terk edilir. Diger seferlerde kazaya birakilir ama tutulmasi daha hayirlidir. (Bkz. Bakara, 184) Acil durumlarda bu kural isler. Sufi kimdir sorusunun cevabi söyledir: “Içinde bulundugu vakitte yapilmasi gereken amele daima öncelik veren mü’min.” (Kuseyri, 552)

(Yazinin tamami Ilim ve Irfan'in Mayis, 2018 sayisinda.)