Günümüz Islam cografyasinda siyasi, sosyal ve dini anlamda büyük bir buhran ve savrulma yasanmaktadir. Bu durumun ortaya çikmasinin, içten ve distan kaynaklanan birçok nedeni bulunmaktadir. Bir yandan Bati dünyasi emperyalist amaçlari dogrultusunda Müslümanlar arasinda fitne tohumlari ekerken, diger yandan Islam düsüncesinde önemli yeri olan kisiler, kurumlar ve kavramlar yipratilarak Müslümanlarin duygusal, zihni ve fiili tevhidi bozul¬maktadir. Düsünceye esas teskil eden kavramlar, düsüncenin tasiyicisi olan kisiler ve kurumlar itibarsizlastirilarak, esasinda Islam medeniyetinin tasiyici sütunlari yerinden oynatilmaktadir. Bu temel sütunlarin basinda imam, cemaat, tarikat ve tasavvuf gibi Müslümanlarin teskilatlanmasina ve fiili tevhid bulma¬sina yardimci olan kavram ve kurumlar bulunmaktadir.
Bu kavramlarin ve kurumlarin itibar kaybina ugramasi ve tarihi süreçte üstlendigi rolden ve tasidigi anlamdan uzaklasmasi, Müslümanlari duygusal ve zihinsel olarak kaynastiran ve uzlastiran tecrübeden uzaklasmalari anlamina gelmektedir. Bu durum, esasinda Islam cografyasina yapilan bir operasyondur. Üstelik bu, Müslümanlari bireysel ve kolektif planla insa, imar ve ihya eden, onlari birlestiren, dirlik ve dinginlik kazandiran birikimlerini zayiflatmayi hedefleyen sinsi bir operasyondur. Peki, gelinen noktada yalniz tespitte bulunmaktan ve sikayet etmekten öte ne yapilmalidir?
Öncelikle belirtmek gerekir ki Islam dünyasinda yasanan bu sorunlar ve savrulmalar ilk defa yasanmamistir. Özellikle siyasi ve iktisadi sorunlarin arttigi dönemlerde bu tür savrulmalar da ortaya çikmistir. Bu ortamlarda; ayrilikçi tavir takinan, ayristirici dil kullanan, kavramlarin anlamlarini kaydiran veya daraltan, kurumlarin itibarini zedeleyen kisiler ve guruplar bu savrulmanin aktörü olmuslardir. Örnegin, Hazret-i Ali döneminde görülen Hariciler gibi; Mogollarin Islam cografyasini isgali döneminde bazi Hanbeliler gibi radikal söylemlere sahip kimselerin ortaya çiktigini görmekteyiz. Osmanlilar döneminde 17. yüzyilda görülen Kadizadeliler de benzer bir zihniyete sahiptir. Günümüzde Bati dünyasinin Islam cografyasina müdahalesi neticesinde Islami söylemleri kullanan ancak Islam düsüncesine, Islam ve Müslüman imajina derinden zarar veren yapilar ortaya çikmistir.

(Yazinin tamami Ilim ve Irfan dergisinin Kasim sayisinda, sayi: 63)