Murakabe; teftis etmek, gözetlemek, gözetmek, yoklamak ve denetlemek anlamina gelir. Murakip, müfettis ve denetçi demektir.
Rakip (çogulu: rukeba) Allah Tealanin isimlerinden olup denetleyen ve gözetleyen anlamina gelir. “Süphe yok ki, Allah sizin üzerinizde rakiptir.” (Nisa, 1) sizi denetlemekte ve gözetlemektedir. “Allah her sey üzerine rakiptir.” (Ahzap, 52; Maide, 217) O (cc) her seyi denetlemekte ve gözetlemektedir.
Allah Tealanin rakip olmasi ve her seyi bilmesi ve korumasi itibariyla kullarini ve her seyi sürekli sekilde denetlemesi anlamina gelir; denetlemeden maksat denetlenenleri kötülüklerden uzaklastirmak suretiyle onlari korumaktir. Her insanin yaninda hazir bulunan iki melek o insanin amelini denetler ve yazar. (Kaf, 18)
Murakabe kulun Rabbini ve kalbini murakabe etmesidir. Kulun Rabbini murakabe etmesi O’nun (cc) denetimi ve gözetimi altinda oldugunun idraki ve bilinci içinde olarak günahlardan ve kötülüklerden kaçinmasi, nefsini ve seytani kendine düsman bilmesi, bu iki düsmanin kendisini gaflete düsürmek ve haram olan seylere sevk etmek için firsat kollamakta olduklarinin farkina varmasi anlamina gelir. Kulun Rabbini murakabe etmesi, zihnini ve iç âlemini denetlemek ve gözetlemek suretiyle oraya kötü düsünce, duygu ve hayallerin girmesine izin vermemesi, eger böyle bozuk seyler girmisse orasini bunlardan temizlemesi anlamina gelir. Zira bütün günahlarin kökü, bütün kötülüklerin kaynagi iç âlemdeki bozuk duygu, düsünce, hayal ve tasavvurlardir. Malihulya, kuruntu gibi hususlar da böyledir. Her sey burada baslar, sonra disariya yansir. Kötülükleri kaynaginda yok etmek, nefs yilaninin basini burada ezmek, seytani buradan def etmek lazim. (Imam Gazzali, el-Maksadü’l-Esna 85; Ihya, cilt 4 s. 349, 388)
Aslinda murakabe hali muhasebe halinin önemli bir parçasidir. Serrac, murakabeyi bir hal olarak görür. Murakabe, Allah’a yakin olma halini gerektirir. Cibril hadisinde, “Allah’a, O’nu görüyormussun gibi ibadet ve kulluk et, her ne kadar sen O’nu görmüyorsan da O seni görmektedir.” seklinde ifade edilen husus, murakabe halidir.

(Yazinin tamami derginin 60. sayisinda.) (Agustos, 2017)