Insan sosyal bir varliktir. Tek basina degil toplum halinde yasar. Islam kaynaklarinda bu husus, insan medeni bi’t-tab’dir, cümlesiyle ifade edilir. Yani insan, tabiati ve fitrati geregi sosyal bir varliktir. Islam açisindan bakildiginda da peygamber-ümmet ve imam-cemaat iliskisinde insanin toplumsal bir varlik oldugunu görürüz. Allah Teala peygamberlerini kavim ve ümmet denilen toplumlara göndermistir; kutsal kitaplar da aynen öyledir.
Peygamberler vahiy yoluyla Hak Tealadan aldiklari hükümleri, hikmetleri ve ilmi hem topluma hem de fertlere teblig etmis, onlari Hakk’a davet etmislerdir. Iyi olani emretmek ve kötü olani yasaklamak, hakki tavsiye ve insanlari irsad ancak toplum halinde yasayan insanlar arasinda bir anlam ifade eder.
Hak dinler toplum hayatini ve birlikte yasamayi esas almakla beraber zaman zaman belli ölçüde insanin yalniz yasamasinin ve kendini dinlemesinin de önem ve lüzumuna isaret etmislerdir. Uzlet, halvet, vihdet, inkita, infirad, itikaf gibi isimler verilen yalniz ve tek basina yasamak mutlak degildir, bunun da belli sinirlari ve sartlari vardir. Bu sinirlar ve sartlar çerçevesinde muvakkat ve belli bir müddet, peygamberlerin de, evliya ve ehl-i takvanin da bir köseye çekilip yalniz yasadiklari, bu süre içinde tefekkür, ibadet ve dua ile mesgul olduklari olmustur. Çogu zaman da peygamberlere vahiy, evliyaya ilham halvet ve uzlet halindeyken gelmistir.

(Yazinin devami Ilim ve Irfan dergisinin Subat (sayi:54) sayisinda.)