FATIHA SURESI
MERVE SAGAN

Kur’an’in ilk suresi olmasi hasebiyle sure; “açmak, açikliga kavusturmak, sikinti ve mesakkati gidermek, baslamak” manasindaki Arapça “fe-te-ha” kökünden türeyen Fatihatü’l-Kitap tamlamasinin kisaltilmis hali olan Fatiha olarak isimlendirilmistir. Farz ve sünnet namazlarinin her bir rekatinda tekrar edilegelmesi, Kur’an ayetlerinin ihtiva ettigi manalarin tamaminin özünü ihtiva etmesi, bir bütün olarak indirilmis surelerin ilki ve Müslümanlar için Islam’in özlü ifadesi olma niteligini tasimasi gibi sebepler itibariyla da Fatiha suresinin bu ismi almis oldugu söylenebilir. Sureye pek çok isim verilmistir. Kitabin asli manasinda Ümmü’l-Kur’an; Levh-i mahfuza delalet etme manasinda Ümmü’l-Kitap; surenin yedi ayetten olusmasi ve ikiserli olarak ayni manayi ifade eden kelimeleri içermesi bakimindan Seb’ü’l-Mesani; Allah’a giden yolda dogruya isaret etmesi cihetinden yeterli oldugu için Vafiye; diger tüm surelerin vermek istedikleri manalari ihtiva etmesi sebebiyle Kafiye; sureyi okuyanlari bela ve sikintilarindan kurtarmasi manasinda Münciye; ruhsal ve bedensel hastaliklarin iyilesmesi niyetiyle okuyanlar üzerinde tesirinin olmasi sebebiyle Sifa veya Safiye; kullarin Rabblerine yönelik isteklerini ve yakarislarini içermesi bakimindan Sual; kullarin Rabblerine ettigi dualara yer vermesi bakimindan Dua; Efendimizden (sas) nakledilen hadislerden hareketle namazlarin tüm rekatlarinda Fatiha suresinin okunmasinin vacip olusu sebebiyle Suretü’s-Salat gibi isimlerle anilmistir.

ÖZGÜRLÜK IÇIMIZDE
DR. ABDULLAH TAHA ORHAN

Özgürlük veya ziddi olarak esaret insanin seçtigi bir seydir. Özgür olmayi tercih eden özgür olur, esir olmayi tercih edense esir. Tercih edelim, tamam, fakat özgürlügün bir erdem olarak degerine inaniyorsak bile önce onun ne oldugunu bilmemiz gerekir. Iskenderi’nin burada çok öz bir sekilde verdigi tanima ve sufilerin genel kabulüne bakacak olursak özgürlük insanin baki olan Cenab-i Hakk’a bakan yönünün fani olan ve dünyanin fenaya gidecek yönünün baskilarindan, beklentilerinden ve bagimliliklarindan kurtarilmasidir. Özetle ruhun, nefsin esaretinden, tasallutundan kurtulmasi diyelim. Iskenderi Hazretleri bunun en kestirme yolunu göstermeye çalisiyor burada: beklentilerden siyrilmak.

HAKIM TIRMIZI HAZRETLERI
ZEHRA DEMIR

Hakim Tirmizi Hazretleri velayet konusunda söyle demistir: “Meczup -cezbeye tutulan- için bazi menziller vardir. Onlardan bazilarina nübüvvetin üçte birini, bazisina yarisini, bazisina bundan daha fazlasini verirler. Bu fazlalik giderek artar ve nihayet öyle bir meczuba varilir ki, onun nübüvvetten aldigi nasip öteki meczuplarin hepsinin aldigi nasipten daha çoktur. Bütün evliyanin sonuncusu ve basi iste odur. Tipki Muhammed Mustafa’nin (sas) bütün nebilerin sonuncusu olup nübüvvetin onunla son bulmasi gibi -velilik de bununla mühürlenmistir-.”

FAZILETLI MÜ'MIN DURUSU
DR. MERVE SAÇLI

Öfke duygusu baslangiç noktasi itibariyla kisinin kendini savunma içgüdüsünden kaynaklanirken ölçüsü ayarlanamadigi zaman insani pek çok felakete sürükleyebilmektedir. Bu konu insan hayatinda öyle önemlidir ki Cenab-i Allah bu özellikte halk ettigi kuluna bu duygusunu kontrol altina alabildigi sürece Kur’an-i Kerim’de övgüyle seslenmektedir: “Rabbinizin magfiretine mazhar olmak ve takva sahipleri için hazirlanmis olup gökler ve yer kadar genis olan cennete girmek için yarisin! Onlar bollukta da darlikta da Allah yolunda harcarlar, öfkelerini yenerler, insanlari affederler. Allah isini güzel yapanlari -muhsinlerisever. Onlar çirkin bir sey yaptiklari veya kendilerine kötülük ettikleri zaman Allah’i hatirlarlar da hemen günahlarinin bagislanmasini dilerler. Zaten günahlari Allah’tan baska kim bagislayabilir ki? Onlar, yaptiklarinda bile bile israr etmezler.” (Al-i Imran, 133-135) Hak Teala, bu beyaninda takva sahibi kullarini onlar için hazirladigi cenneti hak etmek için yarisa çagirinca, ardindan takva sahiplerinin hangi özelliklere sahip olduklarini da haber vermistir. Buna göre onlarin sahip oldugu niteliklerden biri de öfkelerini yenmeleri ve insanlarin hatalari hususunda da affedici tavir sergilemeleridir. (H. Karaman vd., Kur’an Yolu Meal ve Tefsiri, 1/62) Ayette zikrolunan “gayz” kelimesi, çok siddetli öfke manasina gelmektedir. (Ragib el-Isfahani, Müfredatü Elfazi’l- Kur’an, 619) Fakat gayz, gazaptan biraz daha farklidir. Gazap, istemeden yüzde ve azalarda ortaya çikarak intikam arzusu barindirir, gayz ise kalpte gizlidir. Bu açidan ayette gazap degil de gayz kelimesinin zikredilmis olmasi dikkat çekicidir. Buna göre “kazimine’l- gayz” ifadesiyle kalplerinde gizli bulunan öfkelerini hapsetmeleri anlatilmaktadir. Intikam almaya güçleri yetmesine ragmen öfkelerini zapteden, kendilerine hos olmayan davranista bulunanlari affeden kimseler muhsinler olarak nitelendirilmekte, yüce Allah’in bu gibi güzel hasletlere sahip olanlari sevdigi bildirilmektedir.

HAYRET MAKAMINDA GÖRÜNENLER
SAID YAVUZ

Hikmete ve ilme ulasan insan onun sarhos edici gizemiyle ona varmistir. Zira ilim onun ugrunda böylesi bir yolculugu ister. Bilge insanlarin ona duydugu istiyak, bilginin hayret uyandirici iksirine hasret duymak ölünceye kadar dinmez. Ona varildiginda sadece benim diyenler, onun kölesi olarak yasarlar. Onun kendilerinde açtigi büyük boslugun ugultusu içinde -o ugultu, bana sadece sen sahipsin sesidir- yasayip giderler. Kibir, onlara büyük hazinelerin oldugu mahzenlerde bir hayat sunar. Onlar bu mahzenlere isigin dolmasini saglayacak bir pencere açmaktan korkarak yasarlar.

KUSURUMUZA BAKMAYINIZ
DR. SAMI BAYRAKCI

Insan, noksanliklarla ve kusurlarla yaratilmistir. Insanin pek çok kusurla malul oldugu, yaratilisindan birtakim eksiklikler tasidigi bizzat Allah Teala tarafindan ifade buyrulmustur: “Insan aceleci olarak yaratilmistir.” (Enbiya, 37), “Insan zayif yaratilmistir.” (Nisa, 28) ayetleri örnek olarak zikredilebilecek ayetlerden birkaçidir. Yüce Yaraticisi’nin bizzat tasdik ettigi nankör olmak (Isra, 67), cimri olmak (Isra, 100), tartismaya çok düskün olmak (Kehf, 54) gibi sonradan edindigi kusurlari da bulunan insan, kendi eksikliklerini kapatmak ya da mazur göstermek istercesine baskalarinin kusurlarini arastirmaya meyillidir. Bu arastirma isteginin arkasindan psikolojik ve sosyolojik pek çok sebep bulunmaktadir.

Yazilarin tamami derginin Subat 2023 sayisinda.