Allah Teala’nin, her biri uygulamaya dönük olan emirlerini vahiy olarak görüp kabul etmek ama bu emirlerin uygulamasinin insanin ihtiyarina, keyfine ve anlayis seviyesine birakilmis oldugunu iddia etmek, bir tenaküz, derin bir çeliskidir. Emir ve yasaklar mecmuasinin yani bir amele dönüstürülmesi beklenen ve emredilen tüm bilgilerin Allah’tan geldigini ama bunun nasil uygulanacagina, hayata nasil tasinacagina O’nun (cc) karismadigini düsünmek/ iddia etmek ne yaman, ne büyük çeliski. Dikkatli bir okuma bize sunu gösterecektir: Kur’an-i Kerim’in bazi ayetlerinde Peygamber Efendimize yapilan uyarilar, O’nun adim adim takip edildigi, uygulamalarinin denetlendigi, gözetildigi anlamina gelir. Dolayisiyla vahiy uygulama ile beraber yol almis, emirler tedricen indigi gibi uygulamalar da tedrici olarak Resulün (sas) sahsinda hayat bulmustur. Yani uygulama vahiyden bagimsiz bir sekilde yol almis degildir. Çünkü vahiy inmeye devam ederken uygulama da devam ediyordu.
Vahyin uyg ulamadan bagimsiz ve tamamen teorik bir çerçeveyi gösettigini, uygulamayi hiç dikkate almadigini vehmetmek, yüce Allah’in aleme müdahil olmadigi anlamini da zimnen içerir. Ortaya koydugu, insanlara yasasinlar, hayatlarina tatbik etsinler diye gönderdigi dininin nasil uygulandigini denetlemeyen, yanlis uygulandigi yerlerde müdahale etmeyen, uygulamadan sarf-i nazar edip tamamen dinin teorik çerçevesiyle kendisini sinirli tutan bir Allah tasavvuru, belirtmek bile zaittir ki sakat, sorunlu ve arizalidir.
Vahiy biriciktir ve vahyin hayata tasinma sekli, modeli de biriciktir. Müslümanlara, sadece nazil olan vahiy üzerine düsünme degil uygulama ile birlikte onu ele almalari emredilmistir. Uygulama vahyin denetiminde ve gözetiminde ve vahyin nüzulü devam ederken gerçeklestigi için vahiyden bagimsiz degildir. Dolayisiyla vahye muhatabiyetimiz Allah’tan gelen teorik emirlere kendimizce uygulama biçimleri ve alanlari olusturmak degil, vahyin uygulamasi olan sünnete muhatap olmakla gerçeklik ve sahicilik kazanir. Zira Allah sözüne bir çerçeve belirledigi gibi sözünün uygulamasina da bir çerçeve belirlemistir. Baska türlü de isin içinden çikmak imkansiz bir hal alirdi.
Zorluk surada: Kur’an bir teori kitabi degildir, onun birçok ayeti amele çagirir. Yani son tahlilde din, uygulamaya dönük bir kurallar manzumesidir. Uygulama yönü bu kadar baskin ve belirgin olan ve uygulamaya dönüstürülmesi istenen onca basligin bir örnek olmadan insandan istenmis oldugunu varsaymak, beserden murad-i ilahiyi bilmek gibi çok zorlu bir görevi talep etmek anlamina gelir. Besere çok büyük, altindan kalkmasi çok zor bir yük yüklemek anlamina gelir.
Su da var: Kur’an parça parça vahyolunmadan evvel ilmi ilahide bir bütün olarak mevcuttu. Kelam-i kadim vahiy süreci baslamadan önce bastan sona belliydi. Dolayisiyla Allah kelaminin, kullarin davranisina ve uygulamadaki durumuna göre güncellenmis olmasi söz konusu olamaz. Sunu demek istiyoruz: Resulullah’a uyari içeren ayetler nazil olmadan Resulullah’in zelleleri elbette Allah tarafindan biliniyordu. Dolayisiyla Allah iradi olarak ve bize bir mesaj versin diye masum olmasina ragmen Resulünün zellelerine izin vermis, sonra da O’nu (sas) kullarinin önünde uyarmistir. Dileseydi zelleler vücut bulmadan önce onu bir yolla uyarabilirdi, ya da bu uyariyi bize duyurmadan da yapabilirdi ama muradi bu sekilde tecelli etti. Bu da O’nun davranislarinin örnek teskil edecegi, zellelerine sessiz kalinmasi durumunda bunun yol olacagi Allah’ça bilinmesi demektir. Ve kati bir sekilde su demektir: Allah Teala peygamberinin tüm uygulamalarini onaylamistir. Onaylamadigi yerlerde zaten uyarmistir. Öyleyse hiç tereddütsüz sunu söyleyebiliriz ki, Resulullah’in uygulamalari, vahyin denetiminde ve denetiminde gerçeklestigi için dolayli olarak vahyin bir parçasidir