Sözlükte; dogruluk anlamina gelen istikamet, hakikat ehlince itikatta ve amelde yani yemede ve içmede, oturmada ve kalkmada hasili bütün söz ve davranislarda ifrat ve tefritten sakinip nebilerin, siddiklarin, sehitlerin ve salih kimselerin yolunda yürümeye itina göstermek seklinde tarif edilmistir.
Kur’an’da dokuz ayette istikamet mastarindan türeyen fiil geçmektedir. Bunun disinda yirmi iki yerde sirat, iki yerde kistas, bir yerde hüda, bir yerde de tarik kelimeleriyle olmak üzere yirmi alti yerde ayni kökten türeyen müstakim kelimesi kullanilmistir. Dolayisiyla kelimenin Kur’an’daki kullanimi hem türeme hem de yayginlik açisindan oldukça güçlüdür.
Sahabe efendilerimiz ve onlardan sonra gelen Islam büyükleri istikamet kavramini farkli bakis açilariyla ele alip yorumlamislardir. Hazret-i Ebubekir istikameti, “Tevhid üzere yasayip, sirke düsmemek.” seklinde tarif ederken; Hazret-i Ömer, “Emirler ve yasaklar karsisinda dosdogru olup tilkinin yalpalamasi gibi yalpalamamaktir.” seklinde tarif etmistir.
Istikameti, emredilenleri yapmada nicelikten ziyade nitelige önem vermek, nehy edilenleri ise bütünüyle terk etmek olarak tarif edenler olmussa da (Münavi, Feyzü’l-Kadir, 523, no: 6143) sirkten uzak durup tevhidi korumak ve ifrat ve tefritten uzak Islami bir hayati tercih etme boyutuyla ele almak daha bir önem arz etmektedir.
Selef-i salihinden biri söyle demistir: “Allah’in emrettigi her seyde, seytanin insani yönlendirmesi vardir. Bu yönlendirme ya ifrata ya da tefrite dogru olur. Seytan artik insanin hangisinde basarili olduguna aldiris etmez.” (Ibn Kayyim el-Cevziyye, Medaricü’s-Salikin, II, 115)
Iki asiri uç olan ifrat ve tefrit, mü’mini Allah’in emrini yerine getirme konusunda sünnetten koparip bidate sürükler. Bu da amellerin heba olmasina yol açtigi gibi ahirette de kinanmaya ve azaba sebep olur.

(Yazinin tamami derginin 80. sayisinda.)