Insan, içinde yasadigi toplum ve âlem ile sürekli bir iletisim ve etkilesim içindedir. Bu noktada birey ve toplum hayati için dini alan veya dini olmayan alan gibi bir ayrima gidilemez. Insan, Allah’in yarattigi âlemde, topluluk içinde yasayan bir bireydir. Kendine, topluma, kainata ve Allah’a karsi sorumluluklari vardir. Yerine getirdigi ilmi, ticari ve hukuki gibi görünen her olay, esas itibariyle ayni zamanda dini ve ahlakidir.
Bati düsüncesinin kabul ettigi gibi insan, homo-economicus yani iktisadi insan degildir. Islam’in bes temel esasindan biri olan zekat, insani ve mali yalniz iktisadi bir varlik olmaktan çikaran ve daha ulvi ve uhrevi anlamlar yükleyen çok önemli mali bir ibadettir. Zekat ve sadaka, yalniz Islam dininde degil, diger dinlerde de benzer sekilde vardir. Bu ibadetlerin amaci, insani öncelikle dünya sevgisinden ve dünya malinin esiri olmaktan kurtarmaktir. Budizm gibi uzakdogu dinlerinde çekilen birçok acinin temel kaynaginin dünya malindan kurtulamamak oldugu kabul edilmistir.
Bilindigi üzere Mekki ayetler daha ziyade bireyin imani ve ahlaki açidan insasina yönelik, kisinin iç derinligine dair dikey boyuttayken; Medeni ayetler, bir toplum ve medeniyet insasina yöneliktir ve yatay boyuttadir. Iste bu yöndeki ibadetlerden biri olan zekat, hicretin ikinci yilinda Medine’de farz kilinmis, mali bir ibadettir.

(Yazinin tamami Ilim ve Irfan dergisi Agustos (2016) sayisinda.)