Maneviyat yolu insanin nefsini kontrol altina almasi, yemesini, uykusunu, konusmasini Kur’an ve sünnet çerçevesinde disipline etmesidir. Sufiler, zikir, sohbet ve rabita gibi ameller yaninda “killetü’l-kelam”, “killetü’l-menam” ve “killetü’t-taam” seklinde tasnif ettikleri insani disipline eden metotlarla kemale ererler. Bu sayilanlar arasinda salik için en zor olani onun dilini kontrol edebilmesidir. Dil insan vücudunda küçük bir organ olmasina ragmen verdigi zarar açisindan tüm azalarin en büyügüdür. Yalan söylemek, küfür etmek, iftira atmak, alaycilik, gevezelik, lanet etmek, müstehcen konusmak gibi pek çok haram veya mekruh dil ile islenir. Bunlar arasinda dilin en çok zevk aldigi günah, insanlarin giybetini yapmak ve onlari çekistirmektir. Zira giybet eden insan bu hali ile kendisinin herkesten üstün oldugunu düsünmekte, sözünü ettigi hatalarin kendinde bulunmadigini ima etmektedir.

Iftira mi, giybet mi?
Giybetin tarifi bizzat Allah Resulü (sav) tarafindan yapilmistir: Ebu Hüreyre Hazretlerinden rivayet edilmistir ki: “Bir gün Peygamber Efendimiz, ashabina; ‘Giybet nedir, biliyor musunuz?’ diye sordu. Ashab, ‘Allah Resulü daha iyi bilir.’ dediler. Bunun üzerine Peygamberimiz (sas); ‘Din kardesini, onun hosuna gitmeyecek sekilde anmandir.’ buyurdu. ‘Eger söyledigimiz din kardesimizde mevcut ise?’ denilince, Peygamberimiz buyurdu ki: ‘Senin söyledigin onda mevcut ise giybet etmis olursun; mevcut degil ise iftira atmis olursun.’”

Giybet konusunda Allah Teala ise söyle buyurur: “Ey Müslümanlar! Baziniz bazinizi giybet etmesin. Sizden biri ölmüs kardesinin etini yemekten hoslanir mi? Halbuki onu yemekten igrenirsiniz.” (Hucurat, 12)

Allah Teala bir insanin giyabinda yapildigi için giybet yapilan insani ölü olarak zikretmistir. Zira giybeti yapilan insan kendini savunamadigi için sanki ölü gibidir. Allah Teala kullarini esref-i mahlukat olarak yaratmis ve onlarin onurlarini her seyin üzerinde tutmustur. Rabbimiz kendi haklarini tevbe ile affederken, kullarinin onurlarina yapilan saldiriyi ancak hakki ihlal edilen kuldan af dilemeye baglamistir.

(Yazinin tamami Ilim ve Irfan dergisinin Haziran, 2013 sayisinda…)