MARIFET YOLUNUN REHBERI EBÜ’L-HASAN SÂZELÎ

Takiyyüddin Ebü'l-Hasan Ali bin Abdullah es-Sâzelî, Sâzeliyye tarikatinin kurucusudur. Hem seyyid hem seriftir. 1196’da, bugünkü Fas’in Sebte (Ceuta) sehri dogusundaki Gamare'de dogdu. Mürsidi Abdüsselam bin Mesis'in emriyle irsad faaliyetine basladigi Ifrikiye'deki [Tunus] Sâzile beldesine nisbetle “Sâzilî” diye tanindi. Fakat Türkiye’de galat-i meshur olarak “Sâzeli” seklinde telaffuz edilmektedir.

Fas ve Tunus’ta ser’i ve fenni ilimleri tahsil etti. Fikih, tefsir, hadis, nahiv ve usul sahalarinda devrin alimleri arasinda sayilir konuma geldi. Itikatta Ehl-i Sünnet ve Es’ariyye, amelde Maliki mezhebine mensuptur.

Kutbu’z-zamana intisabi

Zahiri ve batini ilimlerde derinlesmek için Fas ve Tunus’un yani sira Misir ve Irak'a gitti. Birçok seyhle karsilasan Hazret-i Sâzelî, makami en yüksek olan kutbu’z-zamani bulup intisap etmek istiyordu. O söyle demistir: “Irak’a gittigimde birçok seyhle karsilastim. Bunlarin içinde tarikat konusunda [Ahmed Rifai'nin (ks) halifesi] Ebu’l-Feth el-Vasiti’den daha iyisini görmedim. Fakat ben kutbu ariyordum.” Kuvvetle muhtemel Vasiti’nin, “Sen kutbu Irak’ta ariyorsun. Halbuki kutup senin memleketindedir. Memleketine geri dön, onu orada bulacaksin.” tavsiyesi üzere Magrib’e döndü. Kutbu’z-zaman Abdüsselam bin Mesis’i (ö. 1228) Magrib'de Rabata denilen mevkideki bir dagin tepesinde bulup muhtemelen 1222-23 yillari içinde intisap etti. Ibn Mesis’in silsilelerinin Ahmed Rifai (ks) ve Abdülkadir Geylani’ye (ks) ulastigi ileri sürülmüstür. 3-5 sene gibi kisa bir sürede tasavvufun nazari ve ameli yönlerini ögrenerek seyrü sülûkünü tamamlayan Hazret-i Sâzelî’ye seyhi Ibn Mesis hilafet ve irsad görevi verirken söyle demistir: “Ey Ali, Ifrikiyye'ye [bugünkü Tunus ülkesine] git, orada Sâzile denilen beldede iskan et. Çünkü Allah senin “Sâzilî” unvaniyla isimlendirilmeni takdir etse gerek. Bilahare Tunus sehrine geç. Orada idarede etkili olanlar kanaliyla sikintiya ugrayacaksin. Daha sonra da doguya, Misir diyarina git. Orada kutupluga varis olacaksin.” Imam Sâzelî’nin hayati, seyhi Ibn Mesis’in haber verdigi sekilde tahakkuk etmistir.

(Yazinin tamami Ilim ve Irfan dergisinin Ocak sayisinda.)